Pjesa e Dytë
Aurela Kadriu: Kur vendosët me studiu arkitekturën çka kishit vizion me bo me atë diplomë? Pse vendosët?
Salih Spahiu: Arkitektura përveç që është profesion është edhe ni mision, edhe ni mision tepër i rëndësishëm në jetën e njeriut. Sot me projektu ni objekt do të thotë edhe me caktu fatin e atyre që kanë me shfrytëzu atë objekt, tu fillu prej spitalit ku lind fëmiju pastaj te objekti parashkollor ku fillon parashkollimi pastaj shkolla pastaj universiteti, puna dhe aktivitete tjera t’jetës kulturore, argëtuese e tjera.
Arkitektura është e lidhur, pas mjeksisë, besoj që është një prej misioneve ma t’rëndësishme edhe njo prej profesioneve me t’rëndësishme në shërbim të njeriut. Kjo ka qenë njëri prej motiveve për t’cilin jam përcaktu për arkitekturë, e dyta në atë kohë ka pasë shumë pak në Kosovë arkitektë. Arkitekti i parë shqiptar, siç e dini, ka qenë profesor Bashkim Fehmiu, i ndjeri, i cili ka vdekë para nja dhjetë viteve. Ai ka qenë arkitekti i parë shqiptar, domethanë, deri n’vitin ‘58 Kosova nuk ka pasë arkitekt shqiptar.
Projektet që janë bo në Kosovë, janë bo kryesisht jashtë Kosovës. Profesor Bashkim Fehmi ka sjell ni frymë t’re pastaj, ajo është fakt që atij ju kanë bashkangjitë edhe disa kolegë të tjerë, por ishin në masë tepër tepër të vogël. Fakulteti i arkitekturës në Kosovë, gjegjësisht në Prishtinë, ka fillu punën në vitet ‘78-‘79, i fundit. Tash ka mjaft arkitektë, po situatën nuk e kemi shumë të mirë dhe aq, si me thanë, lakmuse.
Besoj se kjo është e ndërlidhur edhe me atë se si pushteti edhe ligjet ndikojnë në kahjen e zhvillimit edhe urban edhe arkitektonik, domethanë respektimi ose mos respektimi i ligjeve reflektohet edhe në hapësirë. Te na mjerisht po na reflektohet negativisht e përgjegjësi direkte për këtë kanë pushteti qendror dhe pushteti komunal-lokal.
Aurela Kadriu: Kur e përmendni profesor Fehmiun, unë e di që keni qenë shumë i afërt me të. A m’tregoni kur jeni bo shokë me profesor Fehmiun?
Salih Spahiu: Me profesor Bashkimin jem njoftu pas diplomimit meniherë, gjatë vitit ‘73. Mirëpo, jom taku disa herë me të, e në kohën e fundit pas luftës ai ka qenë i angazhun në projektin tonë, projektin për urbanizëm dhe projektime për kompleksin përkujtimor të Adem Jasharit në Prekaz. Profesori në atë kohë e formoi ni ekipë të vetën me ekspertë të ndryshëm edhe mrena entit edhe jashtë entit…
Aurela Kadriu: N’cilin vit?
Salih Spahiu: Menihere pas luftës, viti ‘99, domethanë ‘99-2000. Edhe punoi në hartimin e detyrës projektuse dhe planit urbanistik për rregullimin e kompleksit Adem Jashari në Prekaz. Në atë kohe kam pasë rast që shumë orë t’i kaloj bashkë me të. Kemi bisedu shumë herë për çështjet e ndryshme, profesori ka qenë ni njeri tepër i dijshëm ka pasë ni njohuri jashtëzakonisht të gjanë për të gjitha lëmitë, jo vetëm për arkitekturën. Ka qenë ni njeri i cili ka shëtitë nëpër botë mjaft, ka pasë takime me arkitektë eminent dhe kolosë të arkitekturës të shekullit XX: Le Corbusier, Veralto, Pier Luigi e tjerë. Dhe sigurisht edhe prej tyre kanë marrë elemente të ndryshme t’cilat ma vonë edhe i ka apliku në jetën praktike në Kosovë dhe në Prishtinë.
Ai veprimtarinë e vet kryesisht e ka pasë në Prishtinë, mirëpo ka dhanë ni kontribut të çmushëm për arkitekturën dhe urbanizëm edhe në nivel të Kosovës. M’kujtohet thanja e tij, “Jeta është hapësirë, hapësira është jetë”. Janë dy elemente, domethanë jeta dhe hapësira janë dy elemente t’cilat janë t’pandashme. Profesori i ka kushtu kujdes të veçantë jetës së njeriut edhe me anë të projekteve të tij, ai është mundu, edhe sidomos në laminë e urbanizmit dhe planifikimit hapësinor është mundu që jetën e njeriut në aspektin fiziologjik, psikologjik ta bëj sa ma të denjë edhe sa ma të mirë.
Aurela Kadriu: N’cilin vit i përfundoni ju studimet në arkitekturë?
Salih Spahiu: Une i kam përfundu studimet në vitin 1973, në qershor të vitit 1973 edhe pastaj kam fillu të punoj prej ktu në byronë e Ramiz Sadikut te Kombinati Ndërtimor Industrial i ashtuquajtur Kombinati Ndërtimor Industrial Ramiz Sadiku. Aty kam punu ni kohë disa muj, pastaj me ftesën e kolegut të ndjerë Rexhep Lucit kam kalu në Entin Urbanistik të qytetit të Prishtinës.
Aurela Kadriu: Veç e kam një pyetje te studimet mandej dalim te jeta profesionale. Çka e keni pasë temën e diplomës? A keni pasë temë t’diplomës?
Salih Spahiu: Po, kemi pasë. Në qershor të vitit 1973 i kam kry studimet, kam diplomu me sukses të shkëlqyshëm te profesor arkitekti i ndjerë Zivorad Jankovic, temë të diplomës kam pasë po në Sarajevë. Ka qenë ni kompleks në mes të disa rrugëve, kompleks ku është dashtë të ndërtohen objekte afariste dhe ni kino sallë. Komisioni dhe profesori i kanë çmu me nivel të lartë.
Pas studimeve kam fillu të punoj në byronë projektuese të Kombinatit Ndërtimor Industrial të Ramiz Sadikut, normalisht në fillim si bashkëpunëtor, projektues-bashkëpunëtor. Aty kam pasë kolegë ma të vjetër të cilët e kanë udhëheq projektin, ndërsa unë kam qenë bashkëpunëtor i tyre. Në vitin 1974, arkitekti i ndjerë Rexhep Luci më ka ftu të kaloj në Entin Urbanistik të qytetit të Prishtinës. Unë ftesën e tij e pranova m’u dukë se është interesant të merrem edhe me urbanizëm, kalova në Entin Urbanistik të qytetit te Prishtinës aty së bashku me të ndjerët Vikor Shiroka arkitekt dhe Esat Meka gjithashtu arkitekt dhe me disa inxhinierë të tjerë, punum disa plane urbanistike për qytetin e Prishtinës.
Në vitin 1975 kam kalu në Entin për Urbanizëm dhe Projektime të Kosovës, në atë kohë ashtu është njoftë, i Kosovës, dhe aty kam punu deri në pensionim, deri në vitin 2011, domethanë shumë gjatë.
Aurela Kadriu: A rrijmë qaty ku keni qenë te Enti Urbanistik për Prishtinë, për Komunën e Prishtinës. Çfarë projekti keni bo në kuadër të qatij Enti?
Salih Spahiu: Po n’kuadër të Entit kem punu diçka për plotësimin e planit urbanistik të Ulpianës, pastaj këtu, bash ku jeni ju te Qafa, s’besoj që është qujt atëherë Qafa po mbas rrugëve. Domethanë, kit kompleksin tash quhet Qafa e kemi punu urbanistikisht. Kemi punu edhe plane tjera që janë të nivelit komunal që kanë qenë me rëndësi në atë kohë dhe kemi punu në kërkimin e lokacioneve të ndryshme për objekte të ndryshme të cilët ishin të rëndësishme për atë kohë.
Në atë kohë janë punu edhe projekti i Çarshisë, domethanë konservimi, rivitalizimi i çarshisë, aty ka punu kolegu Esat Meka, Çarshisë së Vjetër të Prishtinës. Mirëpo, mjerisht shumë projekte, shumë gjana kanë ngelë të parealizueshme për arsyna të ndryshme edhe politike, edhe ekonomike, edhe kulturore e tjera. Arkitektura edhe urbanizmi e lypin ni vullnet dhe ni mbështetje t’mirë politike për me mujt me ecë gjanat. Te na ai vullnet nuk është tregu gjithmonë.
Aurela Kadriu: E kur është bo plani primar i Ulpianës që thatë e kena finalizu?
Salih Spahiu: Plani fillestar i Ulpianës është bo n’vitet e ‘60-ta, mirëpo na e kena bo plotësimin me disa objekte. Kjo rruga e “Sremit” është qujt atëherë, tash quhet “Gjorgj Bush”, nëse s’gaboj, aty te Fakulteti Filozofik. Aty edhe disa objekte brenda ku ka pasë mundësi hapsinore edhe disa objekte të vendosen. Kur jemi te Ulpiana m’duhet t’them se Ulpiana për mu paraqet një prej lagjeve ma t’suksesshme të qytetit, Ulpiana, Dardania dhe Kodra e Diellit. Këtë e potencoj për arsye se sot po flitet shumë për norma dhe standarde evropianë, une aspak nuk pajtohna me atë.
Na mund t’themi që në aspektin e materialeve ka shumë avancime, mirëpo në aspektin e konceptit unë ju them që lagjet e reja janë shumë ma mbrapa se sa Ulpiana, Kodra e Diellit e tjera. Mjafton t’i përmendi disa lagje këtu në Prishtinë t’cilat edhe ju i njihni mirë, është për shembull kjo lagjja ktu te Hotel Siriusi mbrapa, aty e keni pa si qendron puna në aspektin urbanistik. Nuk duhet njeriu t’jetë as arkitekt, as urbanist edhe ta vlerësoj. Pastaj Kalabria, Mati… ka disa lagje ku vërtetë në aspektin urbanisik janë dështimë të mëdha. Për këto dështime normal që përveç politikës përgjegjës janë edhe arkitektët t’cilët nuk e kanë ngrit zanin aq sa duhet dhe kur duhet për situatën e cila po mbretëron në qytetin e Prishtinës po edhe në Kosovë në përgjithësi.
Gjatë viteve, sa kam qenë në Entin për Urbanizëm dhe Projektime që ma vonë u qujt edhe Enti për Konstatim dhe Inxhinierim, kam punu projekte të ndryshme të cilat janë të natyrës dhe destinimeve të ndryshme. Kisha me përmend objektet e Postës dhe Telekomunikacionit në qytetin e Vushtrrisë, Kaçanikut, Vitisë edhe Dragashit. Pastaj objektin e Kosovafilmit për t’cilin kam marrë edhe çmimin e së parit të Shoqatës të Artistëve Aplikativ të Kosovës e ma vonë edhe kam marr çmimin e “Borbës” për arkitekturë në Kosovë kur është realizu objekti. Natyrisht edhe kam hi në konkurencë me objekte tjera në nivel federative në ish Jugosllavi, ky çmim ka qenë në vitin 1988. Për të njejtin objekt ma vonë nga BVI-ja për kulturë e asaj kohe e Kosovës e kam marr ni çmim për krijimtarinë, kulturë e tjera.
Mund t’them që objekti i Kosovafilmit në atë kohë është projektu duke ju falenderu të ndjerit shkrimtarit Azem Shkreli i cili ka qenë drejtor i Kosovafilmit dhe drejtorit të Entit të Inxhinierëve, Vehbi Oranës të ndjerë, nga të dy kam pasë gjatë gjithë punës kam pasë ni mbështetje të jashtëzakonshme. Objekti ka specifikat e veta, mirëpo sot ështe vendos siç e dini Komanda e KFOR-it për Kosovë në objektin e Kosovafilmit.
Aurela Kadriu: Ka me u kthy prapë te Kosovafilmi edhe po kom qef mandej me fol për qendrën tregtare. Veç dashta m’ju pyt për Dardaninë, Kodrën e Diellit edhe për Ulpianën. Për Ulpianën, Ulpiana është e hershme në të ‘60-tat po Dardania edhe Kodra e Diellit janë diqysh dofarë lagje që edhe shënojnë, si me thanë, fillimet e banimit kolektiv në Prishtinë gati përpos Ulpianës. A keni qenë pjesë e planifikimit të këtyne lagjeve të grupit punus?
Salih Spahiu: Jo. Nuk kam qenë pjesë se siç e dini Dardania është projektu në Zagreb nga autor zagrebas, kam pasë rast të takohem me autorët e Dardanisë, është projektu në vitet e ‘70-ta. Mirëpo, projekti urbanistik une besoj që është ni lagje e suksesshme edhe kur e kqyrim në distancën kohore edhe Ulpiana edhe Kodra e Diellit edhe Dardania është projektu në Zagreb, urbanistikisht. Pastaj objektet i kanë projektu kryesisht janë projektu jashtë Kosovës, kryesisht janë projektu në Beograd dhe Zagreb, kryesisht, pjesa ma e madhe e objekteve. Qendra tregtare e cila ndodhet në Kodër të Diellit është projekt i imi dhe kolegut Hamdi Binakaj.
Në atë projekt na kemi qenë fitues të çmimit të parë në konkursin e thirrur, në konkurrencë kemi pasë byro të ndryshme nga Beogradi, Zagrebi dhe Shkupi dhe në bazë të çmimit të parë na është besu edhe hartimi i projektit kryesor. Mjerisht ai objekt ka pasë edhe ka bukur t’meta në realizim për arsye se ai është realizu menihere pas luftës, ndërsa sot ata që e shfrytëzojnë objektin me punën e tyne kanë kontribu në keqësimin e gjendjes dhe pamjes së objektit. Si shembull, mund t’i marr ato terasat e kafiterive e tjera, janë improvizime t’cilat janë bo ma vonë t’cilat na nuk i kemi pasë në projekt. Edhe shtimi i ni katit të objektit është bo me insistimin e investitorit në atë kohë për arsye se objekti ka qenë më i ultë. Ni pjesë e objektit e cila është ka rruga kryesore është shtu ma vonë është bo ni aneks projekt për shtimin e… Kështu që, në aspektin arkitektonik ka pasë disa ndryshime në raport me atë që është punu në konkurs. Po ato ndryshime natyrisht vetëm kanë ndiku negativisht në krejt konceptin t’cilin e kemi paramendu na kur e kena punu projektin ideor në konkursin e thirrur.
Aurela Kadriu: E qatëherë kur është thirr ai konkurs, çka ka qenë vizioni kur është thirr konkursi për projektimin e ni qendre tregtare, çka ka qenë vizioni i konkursit po edhe i juji që e keni projektu? Çka keni dashtë me bo përmes asaj qendre tregtare, m’i sjell qytetit diçka përmes saj?
Salih Spahiu: Po çdo konkurs ka për qëllim që t’fitohet ni zgjidhje ma e mirë arkitektonike, funksionale e tjera, domethanë edhe ky konkurs qëllimin kryesor e ka pasë ata. Ndërsa detyra projektuese ka rrjedh nga nevojat e rrjetës tregtare në atë kohë cila ka qenë në Prishtinë. Aty kryesisht e kanë ble Gërmia dhe Vocari, i kanë ble objektin. Fillimisht, kanë qenë të interesuar për me i vendos dyqanet e veta dhe me krahasu mallin me ata t’cilët i kanë pasë në rrjetën tregtare t’tyne. E ma vonë, mas luftës janë bo disa ndryshime, ju thashë edhe ma herët, janë bo disa ndryshime t’cilat kanë, e kanë keqësu, si me thanë, konceptin… e kane degradu konceptin fillestar të qendrës tregtare.
Qendra tregtare është e vendosun aty qysh e kanë parapa edhe urbanistat, domethanë vendi i qendrës tregtare është m’u aty ku është parapa me planin urbanistik, me planin ideor urbanisik të lagjes së Kodrës së Diellit. Natyrisht këto gabaritë e këto volloneve janë rezultat i asaj që ma vonë na kemi punu si koncept ideor, po edhe ma vonë si koncept kryesor, po gjithnji tu u mbështet në atë që është kërku me planin detal urbanistik të lagjes Kodra e Diellit.
Aurela Kadriu: Mu m’duket shumë interesant ngjyrat edhe disa, gjithmonë kam mendu për disa vendime estetike në qat’ ndërtësë. A m’tregon ma shumë për qit pjesë? Procesin e mendimit para se me dizajnu-projektu?
Salih Spahiu: Siç e dini, kryesisht qendrat tregtare janë objekte bukur të mbylluna për arsye të destinimit që kanë edhe me u shfrytëzu hapësira në mënyrë sa ma optimale. Na këtu kemi shku nga ideja që të dominon ma tëpër edhe drita natyrale, siç e dini edhe e keni pa, janë shiritat ndriçues në pikëpamje, na që e quajm, në pikëpamje zenitale t’vendosun ato i përshkojnë pjesët komunikative të objektit edhe japin ndriçim indirekt në lokale dhe pjesë tjera të objektit.
Ndërsa fasada është fasadë modulare, industriale, se zakonisht te këto objektet shkojnë me fasadën e varur, si me thanë, po këtu është… domethanë dominon ajo pjesa e mbyllun e fasadës edhe me ni lojë të vollumeneve që është si rezultat i ni pllastikës që kemi dashtë ta mbrrijmë në tërë objektin. Për shkak se objekti është tëpër i gjatë dhe ka disa shmangie edhe në fasadë po edhe në vollumenet e veta, ka disa shmangie të cilat e hupin atë gjatësinë ne aspektin vizuel, gjatësine e madhe te objektit. Objekti është i gjatë dikund 136 metra nësë nuk harroj.
Aurela Kadriu: N’cilin vit është përfundu ndërtimi i…
Salih Spahiu: Projeki është përfundu diku n’vitet ‘87, ‘87 është fitu edhe konkursi pastaj e kemi punu projektin kryesor, ndërsa inagurimi është bo n’vitin 2001 pas luftës meniherë, n’vitin 2001.
Aurela Kadriu: A ka mrri naj here me e pasë funksionin e njejtë perpara luftës bile minimalisht?
Salih Spahiu: Perpara luftës nuk ka qenë i përfundun objekti.
Aurela Kadriu: Edhe s’ka qenë i shfrytëzum a?
Salih Spahiu: S’ka qenë i shfrytëzun. Pas luftës është përfundu në vitin 2001, ndërmarrja banësore e Prishtinës e ka përfundu e pa pëlqimin tonë kanë bo disa ndryshime të cilat natyrisht kanë degradu edhe konceptin fillestar. Mirëpo, këtu tek ne në Kosovë kërkush për atë nuk jep përgjegjësi. Domethanë, autori në Kosovë është ni njeri shumë, si me thanë, jo i çmum sa duhet.
Aurela Kadriu: E Kosovafilmi a ka pasë thirrje?
Salih Spahiu: Jo. Projekti në Kosovafilm e kam fitu në bazë të referencave t’mia profesionale, domethanë mu më është besu nga Azem Shkreli ish drejtor i Kosovafilmit, i ndjeri, dhe brenda në Ent më është dhanë ajo punë nga drejtori i Entit Vehbi Orana. Unë besoj se objektin e kam kry, projekti dhe objekti është kry në mënyrë të suksesshme për atë arsye edhe kam marrë disa shpërblime t’cilat i thashë ma herët. Domethanë, objekti ka qenë i porositun kështu, nuk ka qenë konkurs. Ka qenë projekt i porositun nga ana e investitorit, ndoshta perzgjedhja për mu ka qenë përcaktim i vet investitorit.
Aurela Kadriu: E çka ka qenë vizioni? Shumë po kom qef me ditë, se ma herët e përmendët, thatë që vendosja e ni objekti në hapësine t’caktunë e përcakton jetën e njerëzve. Për qita po më intereson shumë me ditë, vizionin mbrapa vendosjes së qityne objekteve brenda në hapësirë. Vizionin e Kosovafilmit në qat hapësirë po edhe çka ka synu me sjell Kosovafilmi duke ekzistu qaty?
Salih Spahiu: Siç e dini, Kosovafilmi është objekt i vetmunë në atë hapësirë, ka qenë i vetmunë në atë… pikërisht ajo vetmia edhe konfiguracioni i terrenit kanë qenë elemente inspiruese që unë ta bëj ni koncept t’tillë. Ai objekt është bukur i gjatë i trajtun në bazë të funksioneve dhe teknologjisë specifike t’cilat kanë këto objekte dhe aty kam shku që t’jetë, meqenëse ka qenë i vetmun, kom shku në vollomene të gjata dhe në ni gradacion që është kontaktibil me terenin, me vet lokacionin e objektit. Edhe aty… bile, bile s’pari aty i kam përdor të ashtuquajturat llantera ose shirita ndriçues e pastaj edhe në qendrën tregtare së bashku me me kolegun që e përmenda, me kolegun Hamdi.
Vet objekti i Kosovafilmit ka qenë për mu ni, ni nxitje edhe ni sfidë e madhe se si ta konceptoj objektin për arsye se janë disa funksione tepër specifike. Siç është salla tonike që është në objekt për shkak të kushteve akustike ku bohet sinkronizimi i filmave, pastaj kanë qenë kinot, depoja ku ruhen filmat, pastaj ka qenë pjesa administrative dhe pjesa shoqërore. Ato funksione i kam zbërthy që secila të ketë integritetin e vet në aspektin e… mirëpo, prapë lidhen njëra me tjetrën tash si organike.
Prej Kosovafilmit shihet qyteti i Prishtinës tepër bukur, dhe kam shku me ngjyrat e fasadës që janë ngjyra oker diku nëse ju kujtohet, ajo e Kodakut që prodhojke filmat e ka pasë ambalazhat asi… edhe e kam lidh pak, domethanë, çështjen e përzgjedhjes së fasades e kam lidh pak me destinimin e objektit. Fasada është prej polestit të arminun, ni material i cili nuk është apliku në Kosovë, për herë t’parë është apliku këtu, unë e kam pa atë material në Slloveni, në Ljubljanë dhe meniherë kam ra në kontakt me prodhuesit e atij materiali. Këte modulin dhe formën e fasadës e kam dhanë une, kurse ata i kanë bo elementet tjera për ekzekutim të objektit.
I kanë bo si me thanë, elementet për m’i lshu në prodhim pastaj, elementet e fasadës. Krejt ajo fasadë është e ajrosun, fasadë modulare e cila është vendosë në ni, në ni rrjet metalik paraprak të mureve të jashtme të objektit.
Aurela Kadriu: Kur e përmendët ngjyrën oker m’ra në mend edhe qendra tregtare atë ngjyrën e gjelbërt, a e ka pasë edhe fillimisht, a ka qenë…
Salih Spahiu: Jo, nuk e ka pasë. Ate e ka bo investitori, kokë n’veti, pa u konsultu me neve.
Aurela Kadriu: Çfarë ngjyra…
Salih Spahiu: Aty kanë qenë ngjyra tjera, ngjyra ma t’omla, ngjyra t’dheut kanë dominu kryesisht me nuancë ma t’çelne, ma t’mbylltë, po investitori…
Aurela Kadriu: Si kakao a?
Salih Spahiu: Po, si kakao ashtu. Ndërsa investitori pa na pyt neve i ka pru ato pllaka edhe i ka vendosë në objekt. Sigurisht ka qenë çështja e çmimit apo ndonjë arsye tjetër nuk e di. Me këtë deshta t’them që autorët në Kosovë janë të ballafaqun me problem të ndryshme, pikërisht për ata që nuk respektohen sa duhet autorësia.
Aurela Kadriu: Po m’doket interesant se tash kur e mendoj mrapa shumë e re edhe nuk e mbaj në mend qytetin qashtu, po kur e mendoj mrapa teksa flasim për Dardaninë, Bregun e Diellit, Ulpianën, këtu dominon nifarë ngjyre ose tulla ose beton, nifarë ngjyre shumë e ashpër e prapë qendra tregtare po thuni që ka qenë ngjyrë dheu kah e kafta e kjo Kosovafilmi ka qenë oker që janë relativisht ngjyra t’çelta…
Sali Spahiu: Unë harrova t’them për Kosovafilm, mbrapavija te Kosovafilmi është me pizha të gjelbërta edhe kjo ngjyrë në t’cilën jam përcaktu që ka qenë e lidhur ngusht me veprimtarinë e vet t’objektit ka qenë e tillë. Mirëpo, ka korespondu tëpër mirë me mrapavijë të gjelbërt edhe objekti nga është pa nga shumë pika t’qytetit. domethanë, ajo ngjyrë ka ra n’sy nga shumë pika t’qytetit, domethanë poenta ka qenë që edhe t’jepet ni ngjyrë që korespondon me veprimtarinë e objektit po edhe objekti të shihet nga disa pika të qytetit.
Aurela Kadriu: E qendrës tregtare pse patët vendos ngjyrë dheu m’i lonë?
Salih Spahiu: Po e kemi mendu si ngjyra ma të ngrohta, si ngjyra që janë ma… kjo është ni ngjyrë e ftohtë ngjyra tirkiz, ni ngjyrë e ftohtë, mrapavijën e ka do objekte me tulla t’kuqe.
Aurela Kadriu: Mrena e ka ngjyrën e verdhë…
Salih Spahiu: Po mrena e ka, e ka…
Aurela Kadriu: A ka qenë qajo ngjyrë që e keni paramendu ju?
Salih Spahiu: Mrena po, mrena po, shumë gjana mrena janë respektu në aspektin e ngjyrave, ndërsa nuk është respektu në aspektin e funksionit.
Aurela Kadriu: A ka qenë e parapame qajo ngjyra që është mrena me qenë edhe jashtë?
Salih Spahiu: Jo, jo pak ma ndryshe ka qenë ka pasë ngjyrë çokollate, ngjyrë kakao, nuanca për me tregu edhe plastikën e objektit edhe me hup atë që thashë, atë ndjenjën e gjatësisë së objektit.
Aurela Kadriu: Po kthehemi edhe një herë në Sarajevë se harrova, mandej kur m’i tregut fotografitë m’kallxut që keni bo vizita nëpër Itali…
Salih Spahiu: Po. Si studentë të arkitekturës, si absolvent në kohën kur ishim absolventa kena shku në Itali, kena vizitu disa objekte edhe disa qendra, disa qytete të njohura për nga historia e arkitekturës siç është Venediku, Firenca, Roma, Padua e tjera. Ai ka qenë ni ekskurzion i organizun nga ana e fakultetit edhe kemi kalu disa ditë me profesorë tonë ne këtë udhëtim i cili ka zgjatë diku nja dhetë ditë. Natyrisht, në këtë kohë ata që ishin me ne, profesorët, na flisnin për zhvillimin e qyteteve në Itali dhe arkitekturës e cila ka qenë në kohën e… n’kohën kur është ndërtu ka qenë ka dhanë ni vulë të kohës. Pastaj përveç Italisë kemi shku shpesh edhe në Bregdetin Adriatik ku i kemi pa hotelet nga landa e projektimit të hoteleve objekteve shoqërore dhe publike dhe… n’kohë të hotelerisë edhe kemi vizitu disa objekte në… sidomos në periferi të Dubrovnikut pra ishin disa ekskurzione me karakter profesional gjithmonë vinte edhe profesori ose asistenti i landës që të na shpjegojë për funksionet.
Me këtë ështe kompletu edhe ana praktike edhe ana teorike, kemi pa edhe në Pragë se si duket për shembull me funksionet që i ka dhe si janë te determinune ato po edhe i kemi lidhë edhe me atë që kemi mësu gjatë studimeve.